جمعه 10 فروردین ماه 1403
   

 

روشهای مقابله با سرمازدگی باغات

 

سرمازدگي درکشاورزی به وقوع پديده افت ناگهاني دما خارج از زمان مورد انتظار(سرماي زودرس) اطلاق ميگردد.

تنش سرما ممکن است

الف: در شبهای صاف اوایل بهار و یا اوایل پاییز به وقوع بپیوندد. در این شرایط زمین تمام انرژی دریافتی از خورشیدرا به صورت طول موج بلند (مادون قرمز)، رهاسازی  میکند وبه تدریج سرد شده و درنزدیکی های صبح کاهش درجه ی حرارت به حداکثر خود می رسد و حداقل دما برای بروزتنش سرما ایجاد می شود . این پدیده درشب های ابری به وقوع  نمی پیوندد.

ب: همچنین عامل تنش سرما می تواند وزش باد و یا انتقال توده هوای سرد به یک منطقه باشد.

آثار اولیه تنش سرما عبارتند از : کاهش عمومی رشد، تغییر رنگ، کلروز، تخریب بافت های سلولی ، عدم جوانه زنی ، عدم انتقال مواد فتوسنتزی، عدم جذب عناصر غذایی و.... ، برخی از آثار این تنش برگشت پذیر و برخی از آثار دیگر این تنش مانند فتوسنتز در اثر تخریب کلروپلاست ها و پیری زود رس گیاه غیر قابل برگشت می باشند.  

علائم ظاهری خسارت سرما زدگی دراندام های گیاهان

بارز ترین علامت تنش سرما و یخ زدگی در صبح روز بعد از یخبندان دیده می شود که به شرح زیر است:

یرگ های خسارت دیده رنگی سبز تیره و ظاهری خیس خورده دارند، اگر خسارت شدید نبوده یا تمام سطح برگ را نگرفته باشد برگ  بر روی درخت مانده وخسارت جبران می شود. خسارت در مورد میوه های سردسیری منحصراً به شکوفه ی درختان محدود می شود. شکوفه های خسارت دیده ظاهری قهوه ای تا سیاه پیدا نموده و در صورتی که از نزدیک به آن دقیق می شویم ملاحظه می شود که گلبرگ ها شفاف شده و در میان انگشتان به راحتی له می شوند، به این ترتیب در اثر صدمات وارده شکوفه ها ظرف چند روز ریخته و درخت فاقد میوه در آن سال خواهد بود. ریزش سریع شکوفه ها در این حالت هیچ رابطه ای با بیماری یا نامنظمی خاص دیگری در درخت نمی باشد. بعضی از میوه های دانه دار مانند رقم گلابی «Bartelette» و سیب رقم گلدن «Gohden delicious» علامت خسارت یخبندان را به صورت لکه هایی نا صاف برنگ زرد تا قهوه ای که اصطلاحاً «Russeting» نامیده می شود نشان می دهد. یکی دیگر از صدماتیکه با خسارت سرما و یخبندان همراه است « آفتاب سوختگی» می باشد. این پدیده خاص تنه درختان می باشد و بیشتر در قسمت جنوب غربی درختان دیده می شود که در طی زمستان های سرد بروز می کند.

حساس ترین مرحله خسارت سرما بعد از افتادن گلبرگ ها وقتی است که میوه های جوان و چغاله تازه شکل گرفته باشند

گلها عموماً از برگ ها حساس ترند. حساسیت قابل ملاحظه میوه های جوان و نارس به خاطر آسیب دیدن بافت ها نیست بلکه بعلت فساد جنین گیاه می باشد. اگر جنین گیاه کشته شود میوه نمی تواند رشد و نمو پیدا کرده و به زندگی خود ادامه دهد و در نتیجه در اثر سرما زدگی ضایع و ریزش پیدا می کند.

 

درجات حرارت های بحرانی برای سرما زدگی درختان میوه

انواع میوه

غنچه در مرحله  نشان دادن رنگ

مرحله شکوفه کاملاً باز

مرحله تشکیل میوه

مدت به دقیقه

انواع سیب

7/2- تا 4-

3 تا 5/1-

5/1 تا 3/1-

30 تا 60

انواع گلابی

3/2- تا 3-

3/2- تا 5/1-

1-

30 تا 60

انواع هلو

5- تا 4-

7/2- تا 3/1-

3/2-

30 تا 60

انواع گیلاس

6- تا 5/1-

3/2- تا 3/1-

5/1-

30 تا 60

انواع گوجه

3/1- تا 5/6-

3/1- تا 5/0

5/0-

30 تا 60

انواع زرد آلو

3/1 تا 4-

2- تا 5/0-

(0)

30 تا 60

انواع آلو

5/1- تا 4-

5/1- تا 5/0-

3/1- تا 5/0-

30 تا 60

انواع بادام

5/4-

7/2-

3/1-

30 تا 60

انواع انگور

3/1-

5/0-

5/0-

30 تا 60

انواع گردو

1-

1-

1-

30 تا 6

جوانه های باز نشده بین 5/1 تا 5/0 درجه سانتی گراد و سرمای بیشتری را تحمل می کنند.

 شکوفه واریته های مختلف از یکنوع میوه عکس العمل های متفاوتی از خود نشان می دهد.

 میزان حرارت کشنده رابطه معکوس با مدت سرما دارد.

روشهای مقابله با سرمازدگی

حفاظت غیرفعال یا بلند مدت شامل روش هایی است که در زمان قبل از فرا رسیدن شب های یخبندان انجام  می شود روشهای بلند مدت یا غیرفعال شامل موارد زیر است:

 

1.         انتخاب مکان: برای احداث باغ باید مکانهایی در نظر گرفته شود که جریان هوا در آن بخوبی امکان پذیر باشد مانند اراضی شیب دار، احتمال خطر سرما زدگی و یخبندان در زمین هائیکه در کنار دریا و دریاچه و یا سایر آبها قرار دارند نسبت به زمین هائیکه در کنار آب نمی باشد خیلی کمتر است، خطر یخبندان در دامنه های جنوبی خیلی کمتر از دامنه های شمالی است

2.      پیشگیری به وسیله ی انتخاب خاک مناسب: خاک های تیره می توانند حرارت بیشتری را در خود ذخیره کنند، خاک پوشیده از علف های هرز نیز خطرات سرما و یخبندان را تشدید می کند، زیرا این نوع پوشش ها خواه زنده یا مرده عملاً لایه ای با قابلیت هدایت حرارت کم و ظرفیت حرارتی کمتر در بالای سطح خاک ایجاد و امکان ذخیره ی حرارتی در روز و آزاد نمودن حرارت تشعشعی را در شب مشکل تر می نماید.

3.      پیشگیری به وسیله ی انتخاب ارقام مناسب و زمان کاشت مناسب: ارقامی که حتی دو یا سه روز دیر تر از ارقام مشابه گل کنند کمتر در معرض خطر سرما زدگی قرار می گیرند. در بعضی از ارقام شکل و حجم شاخ و برگ درخت نیز صدمه ی سرما را کاهش می دهد. کشت زود هنگام به کشاورز اجازه می دهد تا محصول خود را قبل از بارش باران و یا وقوع سرما به خوبی برداشت کند

4.      پیشگیری توسط انتخاب پایه ی مناسب: پیوند زدن ارقام بر روی پایه های مقاوم یکی از مؤثرترین اقدامات برای مقاومت ساختمان درختان در مناطقی که با خطر سرما زدگی همراه است می باشد.البته در انتخاب پایه تنها مقاومت آنها در مقابل سرما مد نظر قرار نمی گبرد، بلکه عوامل متعددی را در انتخاب پایه برای اصلاح نباتات در نظر می گیرند که ممکن است یکی از آنها مقاومت به سرما باشد.

5.      پیشگیری به وسیله ی سایر عملیات به زراعی:

الف- تغذیه ی گیاهی: یک گیاه سالم و قوی نقطه ی یخبندان پایین تری دارد. مصرف کود های شیمیایی اصلی لازمه ی سلامتی گیاه است به همان نسبت مصرف ریز مغذی ها در سلامتی و قدرت گیاه مؤثر و مهم تلقی می شود. تجربه نشان داده که عنصر منیزیم در مقاومت مرکبات به سرما نقش مهمتری دارد. بعضی از محققان مصرف سدیم را در ایجاد مقاومت های بیشتر مؤثر می دانند. در مناطقی که خطر سرما درختان و گیاهان را تهدید می کند، نباید از کودهای ازته استفاده نمود.

ب-  عملیات خاکی: یک خاک متراکم و فشرده که به جز محصول کاشته شده پوشش گیاهی دیگری ندارد در حد مطلوب تلقی می شود. نوع بافت خاک هم تأثیر گذار می باشد. خودداری از عملیات خا کورزی

ج- پیوند زدن: زخم های جای پیوند در مقابل سرما و یخبندان خیلی حساس هستند واگر این زخم ها با سرما روبرو شوند پوست اطراف زخم پیوند آسیب می بیند. بهتر است پیوند زدن زمانی انجام گیرد که خطر سرما رفع شده باشد.

د- بادشکن: در مناطقی که احتمال وقع سرما انتقالی هست بادشکن ها مفید واقع می شود.

ه- سلامتی گیاه: یک گیاه ضعیف و آفت زده کمتر می تواند در مقابل سرما مقاومت نماید.

و- هرس به موقع: هرس قبل از سرما درخت را ضعیف نموده و به سرما حساس می سازد.

6.سایر موارد:

·         سرمادهی به منظور تأخیر در شکوفه دهی

·          استفاده از مواد شیمیایی جهت تأخیر در شکوفه دهی

·         حذف گیاهان پوششی

·          رنگ زدن تنة درخت

·         پوشاندن تنة درخت

·         کنترل باکتری ها

·         تیمار بذرها با مواد شیمیایی


روش های حفاظتی فعال یا کوتاه مدت شامل اقداماتی است که در شب های وقوع یخبندان به منظور تعدیل و کاهش اثرات دماهای زیر صفردرجه انجام میگیرد.هزینه برو موقتی هستند این روشها عبارتند از:

1.      بخاری ها: بهتر خواهد بود که تعداد زیادی بخاری با شعله ی کم بسوزد تا اینکه از تعداد کمی با شعله ی قوی تر استفاده گردد. حرارت به وسیله ی هوای گرم شده به برگها و شکوفه ها منتقل می شود.

2.      ماشین های باد: استفاده از مولد باد بیشتر در مواقعی مؤثر و مفید خواهد بود که وارونگی هوا وجود داشته باشد ستفاده از ماشین های مولد باد بعد از یک شب یخبندان و سرما بخصوص بعد از طلوع آفتاب به کاهش خسارت سرما زدگی کمک نموده و تا حدی جبران عدم انجام عملیات حفاظتی شب قبل را خواهد نمود. علاوه بر این باعث می شود که صعود درجه حرارت در روز به آرامی انجام و اگر قسمتهایی از نبات که یخ زده اند به آرامی آب شده و خسارت سرمازدگی کاهش یابد.

3.      حفاظت به وسیله ی ترکیبی از ماشین های مولد باد و بخاری ها: زمانی که این دو روش ترکیب می شوند نیاز به وجود بخاری در هکتار به نصف کاهش پیدا می کند.

4.      آب پاش ها یا آبیاری بارانی: زمانی که آب از مایع به یخ تبدیل می شود مقداری گرما تولید می کند. در طول یخ زدن گرمای نهان آزاد شده و گرمای از دست رفته پوشش گیاهی و محیط را جبران می کند..

5.       آبیاری سطحی: آبی که برای غرقاب کردن مصرف می شود معمولاً درجه حرارت بالاتری نسبت به سطح سرد زمین مزرعه و باغ داشته و بدینوسیله از نزول زیاد درجه حرارت زمین جلوگیری می نماید

6.      حفاظت به وسیله ی سوخت های جامد: این سوخت ها تهیه شده از کک های نفتی یا موم های نفتی هستند که بعضی از آنها به صورت آجر بسته بندی شده در بازار موجود می باشند. برخی دیگر از این نوع سوخت ها را داخل سطل ها و یاظروف آهنی جای داده و قابل پر شدن مجدد هستند. این نوع سوخت ها بیشتر در گرم کردن باغات هلوو مرکبات و سیب کاربرد دارد، به طوریکه آنها را مستقیماً زیر درخت قرار می دهند.

7.      حفاظت به وسیله ی سوخت های دیگر: می توان مصرف سوخت هایی مانند: چوب، ذغال سنگ، خاک ذغال، ، کاه، کود حیوانی و بوته های خشک در ایران را نام برد.

8.      حفاظت به وسیله ی پوشش: در این روش از شاخ و برگ درختان برای پوشش درختچه ها و نهال های جوان در مدت زمانی که احتمال سرما زدگی وجود داشته باشد استفاده می کنند. حفاظت نباتات بخصوص گیاهان زینتی به وسیله ی پلاستیک نیز در منازل نوعی از این حفاظت است.

9.      عایق سازی با کف: این روش تقریباً جدید می باشد. کف ها محلول هیدرو لیز شده پروتئینی می باشند که از سر لوله های مخصوص تحت فشار پاشیده می شوند. پروتئین ها نه فقط اثر سوئی روی نباتات ندارد بلکه دارای اثرات تقویت کننده مختصر نیز می باشد

10.  حفاظت به وسیله ی پاشیدن مواد مؤثر بر فیزیولوژی گیاه: اگر گیاهی در حال استراحت یا خواب باشد، مقاومت بیشتری نسبت به سرما دارد. تجربه نشان داده که برخی از درختان جنگلی در زمستان درجه حرارت تا 50 درجه زیر صفر را بدون صدمات یخ زدگی تحمل نموده اند. همین درخت در تابستان موقعیکه اعمال حیاتی آن در حال فعالیت می باشد، حتی ممکن است چند درجه زیر صفر را تحمل ننماید. آزمایشات نشان داده است که Hydrazide Maleic با غلظت 1 تا 2 در هزار ایجاد استراحت مصنوعی در درختان می نماید.

11.  حفاظت از سرما زدگی با استفاده از ضد یخ ها: یکی ازجدید ترین روشهای در کاهش خسارت سرما زدگی ناشی از دخالت عوامل باکتریایی استفاده از مواد ضد یخ باکتریایی و ضد یخ زدگی است.

12.  مه سازها: استفاده ازسمپاش یا فوگر برای ایجاد حالت مه در باغات

 

ورود |عضويت
  كاربران برخط
كاربران فعال بازديد كنندگان فعال :
Visitors بازديد ها: 161
Members اعضاء: 0
مجموع كاربران مجموع: 161

بازديد ها بازديد ها :  
Visitors بازديد هاي كل: 2964360
Visitors بازديد هاي امروز: 787
Visitors بازديد هاي ديروز: 2947

فعال در اين زمان كاربران فعال:
Copyright (c) 1403/01/10 پرتال مديريت جهاد كشاورزی شهرستان نجف آباد
پرتال سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان
Ariana Informatics Group - گروه داده ورزي آريانا